Xohana Torres. Da viúva de vivo á muller navegante

A obra de Xohana Torres constitúe un macrotexto no que a autora vai debullando e desestabilizando o tópico da muller galega como abnegada matriarca e nai, protectora da casa e dos fillos. Rexeita así a inmobilización das mulleres como esencia da nación. Igual que sucedera  coas viúvas de vivos entolecidas ou suicidas de Rosalía de Castro, as  protagonistas de Torres experimentan unha viaxe introspectiva, unha aprendizaxe e unha toma de consciencia que calla en identidades desarraigadas e insubmisas ás que o contexto social e familiar lles apón o estigma de raras e aínda tolas. Esas identidades cuestionan o discurso da nación herdado, identifícanse coa alteridade, coas rexeitadas, e rachan coa condena tácita á muller emigrante. Seguindo esta xenealoxía, a Penélope navegante de Tempo de ría (1992) non é unha irrupción abrupta pois conta cun antecedente, a Maxa de Adiós María (1971), unha novela que nin se ten valorado suficientemente no que ten de proxecto creativo innovador nin como reescritura cultural subversiva e feminista.